In gesprek over doodsverlangens

Natuurlijk moet je dit boek aanschaffen om als naslagwerk in je kast te zetten en regelmatig te raadplegen om beter in gesprek te kunnen met cliënten met doodsverlangens. Maar het boek van collega ouderenpsycholoog Marion Klaver heeft ook nog allerlei bijzondere verrassingen in petto. Zo kan je er bijvoorbeeld in lezen hoe je in een intervisiegroepje, in dit geval mijn eigen intervisiegroep met de geuzennaam Golden Girls, een thema beet kan pakken en elkaar daarin kan versterken en helpen ontwikkelen. Ook heeft Klaver haar kennis en informatie gehaald uit vele bronnen. Natuurlijk citeert ze vakliteratuur en geeft ze voorbeelden uit eigen praktijksituaties, maar daarnaast heeft ze collega’s en cursisten bevraagd, citeert ze uit literaire werken en analyseert ze televisiedocumentaires. Een grote rijkdom aan kennis dus! Het is monnikenwerk geweest om dit allemaal te verzamelen, ordenen en tot een leesbaar boek te maken. 

Inhoudelijk reikt de kennis eigenlijk veel verder dan de titel doet vermoeden. Het boek geeft inzicht in psychologische theorievorming en daarop gebaseerde therapeutische interventies, die breder zijn dan alleen toepasbaar bij ouderen met doodsverlangens.  

Allereerst geeft het een theoretische verkenning van het begrip doodsverlangens, met een duidelijke definiëring van termen die nogal eens op verwarrende wijze gebruikt en geïnterpreteerd worden. Inhoudelijk van grote waarde is de samenvoeging van theorievorming die gehanteerd wordt in beschrijving van processen rondom euthanasie en rondom suïcide. Veelal gescheiden werelden, met een groot verschil in maatschappelijke connotatie: waar euthanasie vaak in een positief daglicht staat, want weloverwogen en gewenst, is suïcide een fenomeen dat gevoelens van verbijstering en verdriet oproept in de samenleving. Klaver laat zien dat de achterliggende processen (gedachten, gedrag, emoties) veel overeenkomsten vertonen. Ze zoomt vooral in op ambivalentie en entrapment. 

Ook het deel over gespreksvoering is vernieuwend en wetenswaardig. Klaver laat zien dat je vanuit verschillende perspectieven het gesprek kan voeren. Vaak zijn we ons niet eens zo bewust van het perspectief dat we kiezen, terwijl het zeer bepalend is voor de uitkomsten van een gesprek of therapie. Vanuit een bewuste keuze van perspectief kan de psycholoog zich ook bewust zijn welke rol hij of zij pakt en hier ook aan vasthouden. Het is de kunst uit het juridisch, toetsend perspectief te blijven, het cliënt- en systeemperspectief centraal te stellen en je daarbij bewust te blijven van jouw eigen perspectief en de bredere, maatschappelijke context. Intervisie en zelfreflectie zijn juist in het precaire domein van begeleiding van mensen met doodsverlangens een must, om je bewust te blijven van het gekozen perspectief. 

Kortom: een boek van groot belang voor ouderenpsychologen, waarvoor Marion Klaver veel hulde verdient. Een aanrader voor de boekenplank van de vakgroep, maar ook voor thuis. En als je de auteur erover wil horen vertellen: dat kan in de de 3-daagse GERION-cursus over dit thema, die zij samen met Marja Vink hierover geeft.  ‘Doodsverlangens: het belang van psychologische expertise’. Voor de eerstvolgende editie, die vrijdag 27 september van start gaat in Driebergen zijn nog plaatsen beschikbaar. Klik hier voor meer informatie.