Waarden in de praktijk; de herziene beroepscode voor psychologen

De afgelopen twee jaar is er door de centrale commissie beroepsethische zaken gewerkt aan een herziening van de beroepscode voor psychologen. Hierbij is gebruik gemaakt van de input van o.a. de secties/leden van het NIP, maar ook experts van buiten.

De beroepscode geldt voor alle psychologen die werkzaam zijn in Nederland, in wat voor werkveld dan ook. Het beschrijft de ethische uitgangspunten en richtlijnen waar psychologen zich aan dienen te houden bij de uitvoering van hun vak op basis van 4 principes: verantwoordelijkheid, integriteit, respect en deskundigheid.

Het is nadrukkelijk geen kookboek waarin staat wat je in een bepaalde situatie moet doen. Het is een kader dat kan helpen bij het maken van een eigen afweging over wat een ethisch verantwoorde manier van handelen is. De code wordt ook gebruikt door de verschillende tuchtcolleges wanneer zij een klacht beoordelen. Omdat het voor alle werkvelden bruikbaar moet zijn, heeft de code een wat globaler karakter dan bijvoorbeeld de wegwijzer, waar veel gedetailleerder wordt beschreven hoe te handelen in bepaalde situaties. Deze laatste is daarmee echt een uitwerking van de wet en regelgeving in de gezondheidszorg, terwijl de beroepscode op ethiek en waarden gebaseerd is.

Bij de lancering van de herziene beroepscode is een webinar georganiseerd dat op de website van het NIP is terug te kijken en in De psycholoog (april 2024) staat ook een artikel over de nieuwe beroepscode. Hierin worden de procedure en de wijzigingen die zijn doorgevoerd helder en duidelijk besproken.

Er kan onderscheid gemaakt worden in 4 soorten wijzigen.

1.    Tekstuele wijzigingen. De hele code is herzien wat betreft taalgebruik.
2.    Toevoegen van twee begrippen aan de begrippenlijst. Dit zijn:

Werkaantekeningen

‘De aantekeningen die de psycholoog maakt ter ondersteuning van diens eigen voorlopige gedachte- vorming. Ze zijn tijdelijk van aard, niet noodzakelijk voor een goede beroepsuitoefening en niet bedoeld voor anderen.’  

Professionele standaard

‘Het geheel van normen die invulling geven aan wat psychologen verstaan onder een kwalitatief goede en verantwoorde beroepsuitoefening, zoals te vinden in de Beroepscode, kwaliteitsstandaarden, gedragsregels, veldnormen, uitspraken van de tuchtcolleges, handreikingen en relevante wet- en regelgeving.’

3.    Een aantal artikelen is aangepast. Dit gaat om de artikelen 3, 53, 57, 58, 61 en 68.
4.    Er zijn 2 nieuwe artikelen opgenomen. Dit zijn:

• Een artikel over nalatenschappen en geschenken (46). Psychologen accepteren geen nalatenschappen en ook geen geschenken die in onevenredige verhouding staan tot de verleende diensten.
• Een artikel over ruimtelijke privacy (71). Dit gaat over waar het contact met de psycholoog plaatsvindt. Dit recht op ruimtelijke privacy mag, met toestemming van de client doorbroken worden, maar enkel als daar een goede reden voor is. 

Mooi om te zien hoe de beroepscode op deze manier een levend document is wat met grote zorgvuldigheid is herzien op basis van alle input die verzameld is. Om zo onduidelijkheden op te lossen, artikelen toe te voegen, aan te scherpen of aan te passen op basis van veranderde maatstaven.